Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου αποτελούν μεθόδους προσδιορισμού των ακαθαρίστων εσόδων των επιτηδευματιών και φυσικών προσώπων, παρέχοντας στη Φορολογική Διοίκηση τη δυνατότητα επαναπροσδιορισμού του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών μηχανισμών, οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου προτάθηκαν από τον ΟΟΣΑ και ξεκίνησαν να εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες-μέλη του από τα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Στην Ελλάδα, ενσωματώθηκαν στους νόμους 4038 και 4079, με τους οποίους προστέθηκε και τροποποιήθηκε αντίστοιχα το άρθρο 67Β του παλαιού Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 2238/94).
Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος και ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4172/13 και ν. 4174/13) εμπεριέχουν διατάξεις για τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου στα άρθρα 28 και 27 αντίστοιχα. Επίσης, η ΑΑΔΕ έχει εκδώσει διευκρινιστικές εγκυκλίους, παρέχοντας συγκεκριμένες οδηγίες αναφορικά με τις περιπτώσεις και τον τρόπο εφαρμογής των έμμεσων τεχνικών.
Σε πρόσφατους φορολογικούς ελέγχους που διενεργήθηκαν σε ελεύθερους επαγγελματίες ο φορολογικός έλεγχος, χρησιμοποιώντας τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου, διαπίστωσε ότι το σύνολο των προσωπικών δαπανών διαβίωσης υπερέβαινε το συνολικό του δηλωθέντος εισοδήματος.
Το σκεπτικό ενός ελέγχου…
Πιο συγκεκριμένα, σε έλεγχο που διενεργήθηκε, εφαρμόστηκε η αναλογία (δείκτης) περιθωρίου μικτού κέρδους-κόστους επί του κόστους πωληθέντων, όπου εντοπίστηκαν τα αποκρυφθέντα έσοδα, τα οποία καταλογίστηκαν ως φορολογητέες εκροές, ως προς τη φορολογία ΦΠΑ.
… η προσφυγή στη ΔΕΔ…
Ο φορολογούμενος δεν αποδέχθηκε τις διαπιστώσεις του ελέγχου και προέβη σε ενδικοφανή προσφυγή ισχυριζόμενος μεταξύ άλλων τα εξής:
– Η φορολογική αρχή εφάρμοσε τις έμμεσες μεθόδους ελέγχου, ενώ δεν βρέθηκαν δείγματα φοροδιαφυγής από τον έλεγχο των βιβλίων και στοιχείων της επιχείρησης και ο προσφεύγων έχει επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών που καλύπτει το ύψος των προσωπικών δαπανών.
– Ο έλεγχος συμπεριέλαβε στον πίνακα προσωπικών δαπανών, οικογενειακές δαπάνες, χωρίς να υπολογίσει εισοδήματα της συζύγου του και των τέκνων του που τις καλύπτουν, καθώς και καταβολές ΦΠΑ.
…και το σκεπτικό της απόρριψης
Η Δ.Ε.Δ. απέρριψε την προσφυγή με το σκεπτικό ότι η ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών για την κάλυψη δαπανών διαβίωσης είτε τεκμαρτών, είτε πραγματικών, δεν αποτελεί δηλούμενο εισόδημα που προβλέπει η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 28 του ν. 4172/2013, αλλά στοιχείο που λαμβάνεται υπόψη για την κάλυψη της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος. Ειδικότερα, με τον τεκμαρτό υπολογισμό του ποσού που απέμεινε από το κεφάλαιο που φορολογήθηκε τα προηγούμενα έτη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη τεκμαρτών δαπανών, η ανάλωση κεφαλαίου συνιστά ένδειξη διαθέσιμου κεφαλαίου και όχι δηλωθέν εισόδημα, κατά την έννοια του άρθρου 28 παρ. 2 του ν. 4172/2013.
Χρησιμοποιώντας τις έμμεσες μεθόδους ελέγχου, ο έλεγχος κατέληξε ότι το δηλωθέν εισόδημα κατά το ελεγχόμενο έτος δεν επαρκεί για την κάλυψη των προσωπικών δαπανών διαβίωσης, συνεπώς οι ισχυρισμοί του φορολογούμενου περί του αντιθέτου απορρίπτονται ως αβάσιμοι.
Συμπέρασμα
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου παρέχουν μεγάλη ευελιξία και αποτελούν έναν ισχυρό μηχανισμό επαλήθευσης των εισοδημάτων των φορολογούμενων για τη φορολογική αρχή.
Από τη μεριά τους, οι ιδιώτες θα πρέπει να είναι επιμελείς αναφορικά με την τήρηση αρχείου των δικαιολογητικών των εισοδημάτων τους και την κίνηση των τραπεζικών τους λογαριασμών.
Σε κάθε περίπτωση, επειδή οι τεχνικές αυτές στηρίζονται σε παραδοχές και υποθέσεις, θα πρέπει οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή των μεθόδων αυτών να είναι σαφείς και αυστηρές και η εφαρμογή τους να γίνεται με γνώμονα την αρχή χρηστής διοίκησης.
Έμμεσες τεχνικές ελέγχου και ανάλωση κεφαλαίου: Η περίπτωση ενδικοφανούς προσφυγής
